Fortunato Cruces

Recordando a miña terra e a Rosalía Castro

 

Na provincia da Cruña e pretiño da vila de Padrón, hai unha aldea que lle chaman Lestrove, que anque pequena, é moi bonita i alegre; e Dios, así como hermoseou Galicia enteira con destintas riquezas, marabillas, encantos e pinturas, tampouco apartou os ollos daquel lugar, facendo nacer unha fror en cada palmo de terra. 

Alí os veciños, teceláns e labradores, probes pro moi risoños e cheos de robustez, teñen ó lado dos seus casuchos, xerdíns de verduras e figueiras, e por calquer camiño que se atrevese, non se

alcontran sinón mozas graceosas, rapaces divertidos e vellos con cara de salú.
Empezan as faenas dos traballos ó sentirse chiar os eixes dos carros que pasan pola carreteira real con leña prás vilas, e millo prós mercados, ou cando se oí a crara voz dun compoñedor de cestos que vai pregoando seu oficeo polas tortas calles, ó mesmo tempo que os raios do sol aparecen por cima dos montes e os melros redobran nas ponlas de carballos e bieiteiros. 

Á man dereita, mirando ó sur, e no alto do lugar, xunto duns muíños, está unha antigua casa, xa un pouco desfeita polas ducias de anos que pesan nela, e noméase "Torre dos Hermidas", tendo na fachada dous escudos de nobreza. 

Arrimado a ese castillo, hai unha longa eira de chan lousado e ó seu redor uns ringreiros de naranxos, noceiras, granadas, olivos e loureiros. 

Estar alí sentado é unha delicea, non soilo por ver tantas crás de frutales, tantas follas verdes, rosas e caraveles, sinón tamén mirando como unha fonte solta auga por tres caños, que se esparrama por uns regueiros pra refrescar as herbas dunhas anchas campías: volvo a decir, alí énchense de sangre as venas que están sequiñas, e os corpos enfermos crían forza, porque o aire que se respira vén dun bosque de pinos mansos, e oise o baralluso canto dos gorreóns mesturado co dos lavercos e pardillos: vense as veigas traballadas e galeóns que andan de pesca por xunto das "Torres do Este" entre a Puebla e Rianxo.

[...]

 

Fortunato Cruces

 

(Fortunato Cruces nasceu no dia 11 de Junho de 1870. Morreu em 1961.)